آیین تجلیل از پژوهشگران و فناوران برتر و برگزیده دانشکده‌های علوم پایه و شیمی با حضور اعضای جامعه دانشگاهی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه رازی، آیین تجلیل از پژوهشگران و فناوران برتر و برگزیده دانشکده‌های علوم پایه و شیمی، روز سه‌شنبه، چهارم آذرماه ۱۴۰۴، در آمفی‌تئاتر شهید دکتر علیمحمدی و با حضور اعضای جامعه دانشگاهی برگزار شد.

در این مراسم، دکتر کیومرث بهرامی، رئیس دانشکده شیمی، با بیان سخنانی، ضمن عرض خیرمقدم و تقدیر از حضار، قدردانی ویژه‌ای از پروفسور مجتبی شمسی‌پور به عمل آورد و ایشان را از بنیانگذاران پژوهش در حوزه شیمی در کشور خواند و تصریح کرد که نسل‌های پس از ایشان، این مسیر را تداوم بخشیده‌اند.

دکتر بهرامی با تأکید بر این نکته که «هویت یک دانشگاه را پژوهشگران و انسان‌های حق‌جو تشکیل می‌دهند، نه صرفاً ساختمان‌ها و آزمایشگاه‌ها»، خاطرنشان کرد: هر مقاله علمی، طرح پژوهشی، داده و آزمایش، گامی در جهت شناخت جهان و رفع چالش‌های پیشِ روست. وی پژوهش را نه صرفاً یک فعالیت، بلکه «سبکی از زندگی» توصیف کرد که با پرسش آغاز شده و با کنجکاوی، پشتکار و دقت تداوم می‌یابد.

رئیس دانشکده شیمی با اشاره به محدودیت‌های مالی، تجهیزاتی و چالش‌های جهانی پیشِ روی پژوهش داخلی، اظهار داشت: با این وجود، همکاران ما در دانشکده‌های شیمی و علوم پایه، با ابداع ایده‌های نو، مشارکت در پروژه‌های علمی بین‌المللی، انتشار مقالات معتبر و توسعه فناوری، توانسته‌اند نام دانشگاه رازی را در عرصه‌های علمی و فناوری طنین‌انداز کنند.

وی هدف از برگزاری این آیین را تقدیر از ثمرات تلاش پژوهشگران و تجلیل از روحیه مقاومت، امید و تعهد علمی پشت این تلاش‌ها عنوان کرد و افزود: مسیر پژوهش هموار نیست و محدودیت‌ها جزئی جدایی‌ناپذیر از آن به شمار می‌روند؛ اما همین محدودیت‌ها در مواردی، زمینه‌ساز شکوفایی خلاقیت‌ها می‌شوند.

دکتر بهرامی با بیان این که دستاورد‌های پژوهشگران پیام روشنی دارد مبنی بر زنده بودن علم و انگیزه و تداوم مسیر پیشرفت، خاطرنشان کرد: حمایت از پژوهشگران یک شعار نیست، بلکه اولویتی راهبردی برای آینده دانشگاه و کشور است.

وی با بیان این که «پژوهش تنها برای حل مسئله امروز نیست، بلکه روشن کردن چراغ آینده است»، خطاب به پژوهشگران گفت: شما با پاسخ به هر پرسش، راه را برای دیگران می‌گشایید و هر یافته‌ای که ثبت می‌کنید، بخشی از میراث بشری را تشکیل می‌دهد. شما الهام‌بخش نسل جوان و روشن‌گر فردای این مرز و بوم هستید.

در ادامه این مراسم، دکتر مسعود شریعتی‌راد، معاون پژوهشی و اجرایی دانشکده شیمی، با تقدیر از حضور اساتید، همکاران و دانشجویان، به تشریح دستاورد‌های پژوهشی دانشکده پرداخت. وی با اشاره به نقش محوری دانشجویان در عملیاتی‌سازی فعالیت‌های پژوهشی، آنان را بازوان علمی اساتید خواند و حضور آنان را در این عرصه حائز اهمیت دانست.

دکتر شریعتی‌راد در ادامه با تأکید بر این که دستاورد‌های پژوهشی حاضر، حاصل سال‌ها تلاش مستمر و شبانه‌روزی اعضای هیئت علمی و پژوهشگران است، گزارشی آماری از عملکرد گروه‌های پنج‌گانه دانشکده شیمی در سال پژوهشی گذشته ارائه نمود:

- گروه شیمی تجزیه: با بهره‌مندی از حضور اساتید برجسته، ۵۲ مقاله در پایگاه‌های ISI و اسکوپوس و ۲ مقاله در نشریات ISC به چاپ رسانده است.

- گروه شیمی آلی: ۳۲ مقاله علمی در قالب ISI و اسکوپوس منتشر کرده است.

- گروه شیمی معدنی: با مشارکت اعضای هیئت علمی، ۳۱ مقاله (۱۸ مقاله ISI و ۱۳ مقاله اسکوپوس) ارائه نموده و سه طرح پژوهشی را به انجام رسانده است.

- گروه شیمی فیزیک: به عنوان یکی از گروه‌های پرپتانسیل، ۴۰ مقاله (۱۹ مقاله ISI و۲۰ مقاله اسکوپوس) منتشر کرده است.

- گروه شیمی کاربردی: با انتشار۶۶ مقاله، انجام ۵ طرح پژوهشی، ثبت یک اختراع داخلی، ارائه مقاله در همایش‌های ملی و بین‌المللی و مشارکت در دو انتشار بین‌المللی، عملکرد درخشان و چندبعدی داشته است.

وی از کلیه پژوهشگران و فناوران تقدیر نمود و دستاورد‌های آنان را عاملی برای ارتقای جایگاه دانشگاه رازی در سطح ملی و بین‌المللی برشمرد.

در ادامه این مراسم، دکتر سجاد سی‌سخت‌نژاد، معاون پژوهشی و اجرایی دانشکده علوم، با ارائه گزارش، مروری بر دستاورد‌ها و برنامه‌های پژوهشی این دانشکده در بازه زمانی ۱۴۰۲ تا آبان‌ماه ۱۴۰۴ داشت.

وی با تأکید بر ماهیت بنیادی رشته‌های زیرمجموعه دانشکده علوم، لزوم برنامه‌ریزی دقیق، تأمین امکانات و حمایت نهاد‌های بالادستی برای توسعه پژوهش‌های کاربردی را خاطرنشان کرد.

بررسی شاخص‌های کمی و کیفی انتشارات علمی

دکتر سی‌سخت‌نژاد با ارائه آمار، روند انتشار مقالات علمی را در نمایه‌های معتبر بین‌المللی تشریح کرد:

- مقالات ISI: تعداد مقالات چاپ‌شده در سال‌های ۱۴۰۲، ۱۴۰۳ و آبان‌ماه ۱۴۰۴ به ترتیب ۱۲۷، ۱۴۴ و ۱۱۲ مورد بوده که نشان‌دهنده روندی رو به رشد است و پیش‌بینی می‌شود این تعداد تا پایان سال ۱۴۰۴ از سال گذشته فراتر رود.

- مقالات اسکوپوس: آمار مقالات در این نمایه نیز روندی مشابه داشته و به ترتیب ۱۳۷، ۱۵۶ و ۱۲۰ مورد ثبت شده است.

- مقالات ISC: تعداد مقالات این نمایه در سال‌های ۱۴۰۲، ۱۴۰۳ و آبان ۱۴۰۴ به ترتیب ۴۱، ۲۹ و ۱۰ مورد بوده که کاهش را نشان می‌دهد. معاون پژوهشی دانشکده علوم، این امر را احتمالاً ناشی از گرایش اساتید به انتشار مقالات در ژورنال‌های باکیفیت‌تر در نمایه‌های دیگر دانست.

- مقالات در چارک اول Web of Science: تعداد این مقالات در بازه مورد بررسی به ترتیب ۵۷، ۶۶ و ۵۹ مورد بوده است.

- مقالات در چارک اول ISC: تعداد این مقالات در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، هر کدام ۴ مورد و در آبان ۱۴۰۴، ۲ مورد گزارش شده است.

تألیف، ترجمه و انتشار کتب

در بخش انتشار کتب، آمار به این شرح اعلام شد:

- سال ۱۴۰۲: ۴ کتاب تألیفی و ۲ کتاب ترجمه‌شده، که ۲ مورد توسط انتشارات دانشگاه رازی به چاپ رسید.

- سال ۱۴۰۳: ۶ کتاب تألیفی و ۴ کتاب ترجمه‌شده، که ۴ مورد توسط انتشارات دانشگاه رازی منتشر شد.

- آبان ۱۴۰۴: تاکنون کتابی ثبت نشده است.

برنامه عملیاتی و نقشه راه پژوهشی

معاون پژوهشی دانشکده علوم از تدوین «برنامه عملیاتی پژوهشی» این دانشکده برای سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۶ خبر داد و اعلام کرد که عملکرد دانشکده در شاخص‌های کلیدی عمدتاً فراتر از اهداف پیش‌بینی شده بوده است.

نشریات و مجلات علمی

در حال حاضر، دانشکده علوم میزبان یک مجله علمی-پژوهی با عنوان «تنوع زیستی و رده‌بندی جانوران» به سردبیری دکتر رستگار پویانی است. همچنین، گروه ریاضی با ارائه درخواست برای راه‌اندازی دو مجله جدید، گام‌های مثبتی در این زمینه برداشته است.

طرح‌های پژوهشی و اعتبارات

- سال ۱۴۰۲: ۱ طرح پژوهشی با اعتبار ۱۰۰ میلیون تومان

- سال ۱۴۰۳: ۱ طرح پژوهشی با اعتبار ۱۴ میلیون تومان

- سال ۱۴۰۴ (تا آبان): ۲ طرح پژوهشی با اعتبار مجموع ۱۹۰ میلیون تومان

پژوهشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی

دانشکده علوم دارای یک پژوهشکده فعال با عنوان «نانوفیزیک» تحت مدیریت دکتر مرادیان از گروه فیزیک است. همچنین، این دانشکده در «مرکز تحقیقات محیط زیست» دانشگاه که زیرگروه‌های متعددی از جمله «خزندگان فلات ایران» و «تنوع زیستی» دارد، مشارکت فعالانه‌ای دارد.

ثبت اختراعات

طبق برنامه عملیاتی، پیش‌بینی می‌شد در سال ۱۴۰۴ یک اختراع ثبت شود که این مهم با ثبت اختراعی از دکتر قلی‌پور از گروه فیزیک محقق شده است. در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ موردی در این زمینه ثبت نشده بود.

دکتر سی‌سخت‌نژاد با تقدیر از حاضران، متذکر شد که آمار ارائه‌شده تنها بخشی از شاخص‌های پژوهشی دانشکده بوده و داده‌های کامل‌تری در دست تهیه است.

در ادامه این مراسم، دکتر کیوان امینی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه، به ایراد سخنرانی پرداخت. وی در آغاز، با تقدیر از حضار و گرامیداشت هفته پژوهش و فناوری، همچنین تسلیت ایام فاطمیه، به بیان نکاتی کلیدی در خصوص وضعیت پژوهش در کشور پرداخت.

دکتر امینی با اشاره به دستاورد‌های کمّی پژوهشی جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه گذشته، از جمله کسب رتبه هفدهم جهانی در تولید علم، بر ضرورت گذار از پژوهش کمّی به کیفی تأکید نمود. ایشان خاطرنشان کرد: وضعیت کنونی کشور در ابعاد مدیریتی، اقتصادی، معیشتی و سیاست‌گذاری، گویای آن است که اثربخشی پژوهش در حل مسائل ملی چندان مشهود نیست. انتخاب مدیران کلان نیز عمدتاً فاقد پشتوانه پژوهشی است.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه رازی در ادامه، با بیان اینکه این اظهارات به معنای نفی تلاش‌های پژوهشی گذشته نیست، افزود: دولتمردان و قانون‌گذاران باید مسیر را از کمّی‌گرایی صرف به سوی کیفی‌گرایی و پاسخگویی به نیاز‌های واقعی جامعه تغییر دهند. وی در عین حال هشدار داد که تأکید یک‌سویه بر پژوهش کاربردی نباید به قیمت نادیده گرفتن پژوهش‌های بنیادین تمام شود، چرا که ثمرات این نوع پژوهش‌ها در بلندمدت و در فرآیند توسعه ملی هویدا می‌شود.

ایشان با اشاره به چالش‌های پیش‌رو، از جمله «مسابقه امتیازآوری» به جای انجام پژوهش مسئله‌محور، کمبود‌های زیرساختی و تجهیزات آزمایشگاهی، مشکلات ناشی از تحریم‌ها، و ضعف در توانایی تعمیر و نگهداری دستگاه‌ها، این شرایط را منجر به شکل‌گیری یک «تناقض» در عرصه علم کشور دانست.

دکتر امینی با اشاره به انفجار اطلاعات و سرعت انتشار علم در جهان امروز، این پدیده را هم «فرصت» و هم «تهدید» ارزیابی کرده و هشدار داد که در صورت تداوم روند کنونی، فاصله علمی کشور با جهان پیشرو غیرقابل جبران خواهد شد. ایشان همچنین با بیان نگرانی از آینده نظام آموزش عالی، اظهار داشت: پتانسیل فعلی پژوهش متکی بر سرمایه‌انسانی تربیت‌شده در نظام آموزشی گذشته است و در آینده نزدیک، پژوهش نیز با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.

یکی دیگر از محور‌های مهم این سخنرانی، موضوع «هوش مصنوعی» بود. معاون پژوهش و فناوری دانشگاه رازی با اشاره به تأثیرات شگرف این پدیده، از جامعه دانشجویی درخواست کرد استفاده از این فناوری را با دقت، مطالعه و رعایت اصول اخلاقی دنبال کنند و هشدار داد: استفاده صرفاً ظاهری و غیراصولی از هوش مصنوعی برای تولید مقاله، می‌تواند آسیب‌زاتر از نداشتن مقاله باشد.

در بخش دیگری از این مراسم، دکتر امینی به ارائه آماری از عملکرد پژوهشی دو دانشکده علوم و شیمی پرداخت:

- دانشکده شیمی: با داشتن ۵.۵ درصد از اعضای هیأت علمی دانشگاه، سهمی ۱۶.۵ درصدی در مقالات ISI و ۱۵.۳۳ درصدی در مقالات اسکوپوس دانشگاه را به خود اختصاص داده است. با این حال، تعداد طرح‌های پژوهشی مصوب و برگزاری کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی در سال‌های اخیر در این دانشکده بسیار محدود گزارش شده است.

- دانشکده علوم: با ۱۵ درصد از اعضای هیأت علمی، حدود ۲۵ تا ۲۶ درصد از مقالات نمایه‌شده دانشگاه در پایگاه‌های ISI و اسکوپوس را تولید کرده است. این دانشکده در زمینه برگزاری کنفرانس و به‌ثبت‌رسانی شرکت‌های دانش‌بنیان با کاستی‌هایی مواجه است.

این مراسم، با تقدیر از پژوهشگران و فناوران برتر دانشکده‌های علوم پایه و شیمی به کار خود پایان داد.

گزارش تصویری این مراسم را در ادامه ببینید: