آشنایی با اصول مقاله‌نویسی علمی پژوهشی - پرتال اصلی دانشگاه رازی
کارگاه آموزشی «آشنایی با اصول مقاله‌نویسی علمی-پژوهشی» با تدریس دکتر احسان خسروی برگزار شد.
کارگاه آموزشی «آشنایی با اصول مقاله‌نویسی علمی-پژوهشی» 24 مهر ماه با تدریس دکتر احسان خسروی برگزار شد. در ادامه مشروح این کارگاه آمده است:
انواع مقالات
عموما بر اساس سه معیار زیر مقالات دسته بندی می شوند؛
تقسیم بندی انواع مقالات علمی براساس ساختار و محتوای نگارشی
تقسیم بندی انواع مقالات علمی از لحاظ دسترسی
تقسیم بندی انواع مقالات علمی از لحاظ محل انتشار
تقسیم بندی انواع مقالات علمی براساس ساختار و محتوای نگارشی
بر اساس ساختار و محتوای نگارش تقسیم بندی زیادی داریم ولی سه مورد برجسته ترین ها هستند؛
1. مقاله اصیل پژوهشی (original research)
- مقالات پژوهشی حاصل تحقیق و پژوهشی خود نویسنده (نویسندگان) هستند.
- محقق یافته ها و نتایج پژوهش (آزمایشات) خود را در قالب مقاله گزارش می کند.
- در مقاله پژوهشی به موضوعاتی می پردازیم که قبلا در مورد آن تحقیق انجام نشده
- در واقع یک مساله بی پاسخ بوده است.
- پژوهشگران و محققان و البته سردبیران مجلات استقبال زیادی از این نوع مقالات دارند و به دلیل جدید بودن موضوع تحقیق و نو بودن نتایج، از شانس بیشتری برای چاپ در مجلات داخلی و خارجی برخوردارند.
2. مقاله تحليلی Analytical article))
- مقاله تحلیل به این صورت است که نویسنده با کمک منابع تحقیقات قبلی، نظریه خود را مطرح می کند.
- در این نوع مقاله علمی محقق می تواند نظریه های قبلی را با استدلال های محکم گسترش دهد یا به بیان دیگری به شرح و تفصیل آن ها بپردازد.
- در مقاله تحلیلی حتی می توان نظریه هایی که از قبل وجود داشته است را مورد نقد، تفکر و تامل قرار داد.
- این نوع از مقاله در داخل چاپش عین آب خوردن و در خارج از کشور بسیار دشوار است!
3. مقاله مروری (Review Article)
- مقالات مروری همان طور که از نام ان پیداست، به مرور مقالات و تحقیقات در یک موضوع خاص می پردازد و در نهایت خلاصه ای از موضوع را ارائه می دهد. هدف پژوهشگر از بررسی موضوعات و چاپ مقاله مروری، تحلیل پژوهش ها، تفاوت های موجود و مشکلاتی که مانع پیشبرد موضوع شده است، می باشد.
- نوشتن و چاپ این دست از مقالات در مجلات داخل کشور معمولا بسیار راحت است. لذا پیشنهاد می کنم برای شروع از مقالات مروری و تحلیلی (البته برای چاپ در داخل) شروع کنید و سپس سراغ مقالات علمی پژوهشی در گام های بعدی بروید چون برای مقالات علمی پژوهشی باید مرور منابع را انجام دهید.
تقسیم بندی انواع مقالات علمی از لحاظ دسترسی
1. مقاله دسترسی آزاد (Open access)
برای چاپ مقالات اپن اکسس، نویسنده باید هزینه ای را به مجله بپردازید اما خوانندگان این نوع مقالات برای مطالعه مقاله هیچ پرداختی ندارند. مزیت این نوع مقالات قرارگیری در دسترس گروه زیادی از خوانندگان است.
2. مقاله (Close access)
چاپ مقاله کلوز اکسس رایگان است و نویسنده هزینه ای را به مجله نمی دهد اما خوانندگان برای دسترسی به محتوای مقاله باید هزینه آن را به مجله بپردازند. اصطلاحا به این نوع مقالات، مقالات پولی می گویند.
تقسیم بندی انواع مقالات علمی از لحاظ محل انتشار
1. همایش ها: انواع همایش ها از نظر سطح برگزاری:
- بین مللی (محل برگزاری در خارج از کشور)
- بین المللی (محل برگزاری در داخل از کشور)
- ملی
- منطقه ای
- استانی
نکته اول : هر چه سطح همایش بالاتر باشد امتیاز بیشتری می گیرید.
نکته دوم: همایش باید مورد تایید باشند تا امتیاز بگیرید؛ همایشی مورد تایید است که یا توسط دانشگاه های مورد تایید وزارت علوم برگزار شده باشد یا دارای حمایت یا لوگوی «ISC» باشد.
نکته سوم: همایش ها عمدتا دارای هزینه هستند ولی اگر بگردید بدون هزینه هم پیدا می کنید.
پیشنهاد؛ به دنبال چنین همایشی باشید: همایش بین المللی (داخلی راحت تر است چون ترجمه نمیخواهد) توسط دانشگاه مورد تایید و برتر استان های کشور برگزار شود و دارای لوگو یا حمایت «ISC» باشد و سعی کنید بدون هزینه هم باشد. همچنین پیشنهاد می کنم مقالات مروری را ارسال کنید چون سطح سختگیری این همایش ها پایین است و امتیاز یکسان است و پژوهشی های با کیفیت را برای مجلات کنار بگذارید.
2. مجلات: منظور مجلات مورد تایید وزارت علوم است مثال:
- ISI (JCR) دارای IF (هر چه ضریب بالاتر قوی تر و باکیفیت تر بهتر است)
- ISI بدون IF
- اسکوپوس Scopus
- مجلات پاب‌مد (Pubmed): بیشتر مربوط به رشته های پزشکی است.
- پایگاه استنادی جهان اسلام ISC (جزء لیست اصلی و غیر اصلی)؛ (دارای ضریب تاثیر)؛ (داخلی و خارجی).
- صرفا علمی پژوهشی: بیش از 90 درصد دنبال مقالات با ساختار علمی پژوهشی هستند و به دنبال کارهای نو و جدید میدانی
- علمی ترویجی: مثل مجله کارآفرینی در کشاورزی
- علمی تخصصی: امتیاز ندارند معمولا
نکته: اصلا دور علمی تخصصی ها نروید؛
پیشنهاد: اگر تازه کار هستید اول از مروری برای همایش ها یا علمی ترویجی شروع کنید. بعد روی آی اس سی ها ی جزء لیست اصلی و دارای ضریب تاثیر داخلی مانور دهید سپس بالاتر برود.
دو روش بررسی اعتبار مجلات:
- سایت وزارت علوم: دانلود لیست معتبر مقالات از سایت وزارت علوم
سایت www.journals.msrt.ir
- سایت www.impactfactor.ir
- مثاله بررسی مجله جغرافیا و پایداری محیط
بسیار مهم: امتیازی که شما از چاپ مقاله کسب می کنید بر چه اساسی است؟
- امتیاز بر اساس ساختار مقاله نیست بلکه بر اساس اعتبار مجله یا سطح همایشی است که مقاله شما را می پذیرد. امکان دارد یک مقاله با ساختار پژوهشی را برای مجله علمی ترویجی بفرستید در این صورت شما امتیاز علمی ترویجی را دریافت می کنید.
- امتیاز مجلات از همایشی ها خیلی بیشتر است ولی برای تنوع سی وی باید هر دو را داشته باشید چون باید امتیاز بخش های مختلف را کسب کنید.
- پیشنهاد می شود حتما دو مقاله همایشی بین المللی داخل ای اس سی مورد تایید داشته باشید.
- در بین مجلات امتیازها به ترتیب گفته شده بود اما سعی شود حداقل دو مورد علمی تروجی داشته باشید و سپس سراغ ای اس سی های داخل جزء لیست اصلی بروید. وقتی قوی شدید یا همکار پژوهشی قوی داشتید سراغ آی اس آی بروید.
- سعی کنید در نوشتن مقالات با افرادی که رزومه قوی دارند کار کنید (مثلا مقالات آی اس آی و آی اس سی زیادی داشته باشند) و البته این افراد برای شما وقت تخصیص دهند اینچنین قوی می شوید تنهایی اقدام نکنید.
تفاوت طرح پژوهش و مقاله
- طرح تحقیقResearch proposal) ) سندی است که مشخصات تحقیق، برنامه اجرایی و جزئیات فعالیت ها و امور مربوط به موضوع تحقیق را در بردارد. به عبارت ساده تر طرح تحقیق نقشه چگونگی انجام دادن تحقیق علمی است.
- طرح تحقیق مانند نقشه اولیه‌ای است که مهندسان پیش از آغاز به کار ساختمان، تهیه می کنند و در طرح تحقیق، محقق تصویری کلی از انچه را که دنبال می کند نشان می‌دهد.
- مقاله گزارش نهایی است برخاسته از انجام طرح پژوهش و پایانی ترین فرآیند طرح پژوهش با هدف نشر و اشتراک گذاری یافته‌ها پژوهش ارائه می شود.
- اصطلاح اشتباه در بین دانشجویان و جامعه دانشگاهیان: استاد یک مقاله بنویسیم؟
ضرورت نگارش مقاله
- تهيه گزارش نتايج و مطالعات پژوهش هاي علمي مهمترين مرحلة پژوهشگري به شمار مي آيد .
- پژوهش زماني كامل است كه نتايج آن در اختيار جامعه علمي گذارده شود.
- اگر پژوهشگر نتواند يافته هاي پژوهش و نتايج اقدامات علمي خود را در اختيار ساير پژوهشگران و علاقه مندان قرار دهد ، پژوهش او هر اندازه هم مهم باشد به پيشرفت علم كمكي نخواهد كرد.
- توسعه دانش
- کمک به حل مساله روز (در صورت کاربردی بودن)
- تا اینجا توضیحات کلی در رابطه با مجلات، همایش ها و ضرورت مقاله ارائه شد از اسلاید بعدی به طورعملیاتی وارد اصول مقاله نویسی علمی پژوهشی می شویم پس لطفا بیشتر دقت کنید.
- فرض کنید که یک طرح پژوهشی را انجام داده اید و و هم اکنون قصد دارید گزارش این طرح پژوهشی را در قالب یک مقاله علمی پژوهشی برای چاپ در یک مجله یا همایش تدوین و ارائه دهید.
آشنایی با ساختار مقاله به تناسب مجلات و همایش ها
- همانطور که گفته شد مقاله اخرین مرحله از طرح پژوهش است که باید پس از انجام طرح پژوهش نوشته شود.
- حال که طرح پژوهش انجام شده است و صفر تا صد پژوهش مشخص است باید در اولین قدم همایش یا مجله ای را برای به اشتراک گذاری و چاپ یافته ها در نظر بگیریم (معیارهای انتخاب مجله هدف در پایان ارائه خواهد شد).
- فرض کنیم که مجله یا همایش هدف را یافته ایم (مثلا مجله جغرافیا و پایداری محیط)؛ در این مجلات یا همایش ها قسمت هایی تعریف شده است تحت عنوان راهنمای نویسندگان که با ورود به آن قسمت می توان ساختار مقاله مورد تایید آن مجله یا همایش را یافت
- همچنین برای کسب و اطلاعات بیشتر می توان اخرین شماره آن مجله را مورد بررسی قرار داد و نحوه نگارش مقالات و ساختار آنان را بررسی نمود.
- در ادامه راهنمای نویسندگان چند مجله و اخرین شماره چاپ شده انان بررسی می شود؛
- هر چند عموما بخش های مختلف مقالات در مجلات مختلف یکسان است اما متاسفانه دیده می شود اول مقاله نگارش می شود و سپس مجله را جست و جو می کنند! این چند مشکل دارد مثلا: افزایش زمان برای به فرمت دراوردن و عدم ارجاع دهی به آن مجله هدف.
- پس بهتر است: اولین قدم انتخاب مجله یا همایش هدف و بررسی ساختار آنان است؛
- دومین قدم: تشکیل ساختار اولیه به تناسب آن مجله در داخل فایل ورد برای تکمیل؛
- سومین قدم: تکمیل ساختار شکل گرفته.
- مثال: مجله علمی ترویجی- کارآفرینی در کشاورزی و توضیح تشکیل ساختار اولیه در ورد و نمایش مقالات در مجلات مختلف
عموما ساختار مقاله به شرح زیر است که به تفکیک در ادامه بررسی می شوند.
ویژگیهای عنوان مقاله
عنوان می بایست ساده، قابل فهم، واضح باشد (عنوان می بایست حاوی اصطلاح های اختصاری و پیچیده نباشد. وقتی عنوان خود را می نویسید، طوری بنویسید که خواننده ی بالقوه ی شما در نگاه اول آن را درک کند).
عنوان می بایست به گونه ای باشد که گویای تمام محتوای متن باشد و در عین حال توانایی برداشت اولیه از متغیرهای اصلی پژوهش و اهداف و فرضیات پژوهش را داشته باشد. به عبارتی در عنوان تحقیق باید هدف اصلی تحقیق به طور واضح مشخص شود. به عبارتی خواننده در نگاه اول متوجه شود که مقاله شما به دنبال پاسخگویی به چه مساله ای است.
عنوان می بایست تا حد امکان کوتاه و مختصر باشد (هماهنگ با متن مقاله باشد).
ویژگیهای عنوان مقاله
عنوان باید جذاب باشد. توجه داشته باشید که نوشتن یا انتخاب یک عنوان مختصر و گویا هنری است که می تواند به پذیرش مقاله ی شما (از سوی سردبیر و داوران مجلات) و افزایش خوانندگان آن کمک نماید.
عنوان می بایست تا حد ممکن اختصاصی باشد. در راستای اعمال تحدید در زمینه های خاصی از جمله حوزه ای، مکانی، زمانی، و جمعیتی حائز اهمیت باشد.
انواع عنوان از نظر نگارشی: 1. خبری 2. سوالی
تعداد کلمات عنوان بستگی به فرمت مجله هدف دارد اما نه خیلی طولانی و نه خیلی کوتاه باشد مثلاً؛ بین 10 تا 15 واژه مناسب است. (طبق نظر مجله انجمن روانشناسی آمریکا (APA) تعداد واژه های عنوان باید حداکثر12 کلمه باشد)
برای انتخاب عنوان به منابعی که استفاده کرده اید همچنین به مقالات مشابه در سطوح مختلف داخلی و خارجی رجوع کنید و از آنان ایده بگیرید.
حاوی پاسخ سوالات: چه چیزی؟ چه زمانی؟ چه کسی؟ چه مکانی؟
اگر وقت بود سرچ یک عنوان و بررسی آن مثلا: اکوسیستم کارآفرینی
عنوان مقاله
- مثال: بررسی رابطه بین انگیزش شغلی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی مشهد با سبک مدیریت مدیران آنها در بیمارستانهای آموزشی ام البنین(س)، قائم(عج)، امام رضا(ع) شهر مشهد
کلمات اضافه دارد
عنوان درست:
- بررسی رابطه بین انگیزش شغلی کارکنان با سبک مدیریت مدیران در بیمارستانهای آموزشی منتخب شهر مشهد
عنوان مقاله
تحلیل موانع کارآفرینی
جامع نیست
تحلیل موانع کارآفرینی زنان روستایی در استان کرمانشاه
چه چیزی: موانع کارآفرینی چه زمانی: در این مثال نیازی نیست
چه مکانی: استان کرمانشاه چه کسی؟ زنان روستایی
عنوان مقاله
بررسی افت تحصیلی دانش آموزان و روش تدریس معلمان ریاضی شهر کرمانشاه
رابطه مشخص نیست و ناقص است
بررسی رابطه بین روش تدریس معلمان و افت تحصیلی دانش آموزان شهر کرمانشاه
ویژگیهای چکیده مقاله
آخرین بخش مقاله است اما پس از عنوان و مشخصات نویسندگان گزارش می شود.
افعال در چکیده باید بصورت گذشته (عمدتا گذشته ساده) استفاده شود (البته در قسمت های مقدمه و پیشنهادات از چکیده می تواند چنین نباشد که جلوتر توضیح خواهم داد)
تعداد کلمات چکیده محدود است و بر اساس فرمت مجله یا همایش هدف است ولی معمولا بین 100 تا 250 کلمه متغیر است.
برخی از مجلات چکیده مبسوط (بسط داده شده همین چکیده) درخواست می کنند که بین 750 تا 1000 متغیر است.
در چکیده فرمول گزارش نکنید پانویس ارائه نشود اختصار در بخش انگلیسی مشکلی ندارد ولی در فارسی بهتر است ارائه نشود
در چکیده حق رفرنس دهی نداریددر مواردی که به پرسشنامه استاندارد و یا جدول مورگان اشاره می کنید صرفا نام نویسندگان را بدون ذکر سال گزارش کنید اما در متن اصلی مقاله سال را گزارش ودر انتهای مقاله رفرنس مربوطه گزارش شود.
پیشنهاد آخر ما این است که چکیده مقالات معتبر را بخوانید و نمونه های چکیده قرار داده شده را نیز بررسی و مهندسی معکوس کنید بخصوص در مجلات هدف چراکه آن چکیده مورد تایید سردبیر و هیئئت ممیزه و داوران تخصصی در موضوع شما می باشند.
یک چکیدهABSTRACT) ) در واقع ، نسخه ی کوتاه و مینیاتوری از کل مقاله است.
چکیده باید در بردارنده مختصری از هر بخش مقاله یعنی، مقدمه، روش شناسی، یافته‌ها و نتیجه گیری (و همچنین پیشنهادها) باشد.
چکیده بایستی با دقت خیلی بیشتری نوشته شود، چرا که یک چکیده خوب باعث جذب سردبیر، داوران و مخاطب و ترغیب آن به پذیرش و خواندن ادامه ی مقاله می شود.
توجه به این نکته که تعداد افرادی که چکیده را می‌خوانند بسیار بیشتر از کسانی است که مقاله را می‌خوانند.
بخش های چکیده:
مقدمه: خیلی صریح و شفاف در حد دو سه جمله بیان مساله و ضرورت را گزارش کنید البته اجباری نیست (بستگی به تعاداد کلمات دارد) ولی بیان هدف کلی پژوهش الزامی است.
روش شناسی: باید رویکرد و روش انجام پژوهش گزارش شود در ادامه با توجه به محدودیت کلمات این وارد نیز هنرمندانه اورده شود؛ ابزار جمع آوری داده ها، روایی و پایایی، روش های انالیز، نرم افزارهای استفاده شده و خلاصه سایر قسمت های روش شناسی مقاله تا حد امکان باید گزارش شود.
یافته‌ها: مهم ترین و اصلی ترین یافته که پاسخ مستقیم به عنوان یا مساله اصلی پژوهش است را خیلی کوتاه و مختصر گزارش کنید.
نتیجه گیری (و همچنین پیشنهاد): یافته ای را که در بخش قبل بیان نموده اید (اصلی ترین و مهم ترین)، را صرفا تفسیر و نتیجه گیری کلی کنید و متناسب با این نتیجه گیری یک پیشنهاد کلی ارائه دهید.
با توجه به فرمت های مختلف مجلات، متفاوت است ولی در دو شکل کلی زیر است.
الف) ساختار یافته:
تقسیم بندی به 4 پاراگراف؛
1. مقدمه (هدف)، 2. روش‌شناسی، 3. یافته‌ها، 4. نتیجه گیری و پیشنهادات
ب) ساختار نیافته:
تک پاراگرافی است و پیوسته بودن مطالب 4 گانه فوق بدون تیتر بندی
ویژگیهای واژگان کلیدی مقاله
تعداد واژگان کلیدی بستگی به فرمت مجله یا همایش هدف دارد ولی عموما بین 3-5 کلمه هستند.
از عبارتی استفاده کنید که مرتبط با موضوع مقاله شما باشد (ترجیحا از موضوع جایگزین مقاله باشند)؛
از کپی کردن کلمات مورد استفاده شده در عنوان برای استفاده در کلیدواژگان بپرهیزید؛
کلمات کلیدی نباید بسیار کلی باشند؛
اگر در مقاله خود از تکنیک یا روش خاصی استفاده کرده‌اید، مطمئن گردید که نام ان در عنوان مقاله و و کلیدواژه هایتان آمده باشد؛
کلمات کلیدی با کاما از هم جداشوند و در پایان نقطه گذاشته شود. رعایت اصول نگارشی ضروری است.
از نقش های کلمات کلیدی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کمک به نمایه سازی مناسب و موثر مقالات و مجلات توسط پایگاه های اطلاعاتی نمایه کننده مقالات؛
افزایش شانس یافتن مقاله در جستجوی راحتتر و سریعتر توسط سایر پژوهشگران (پس در ضریب تاثیر مجله و همچنین سایتیشن نویسندگان و شاخص اچ موثر است).
ویژگیهای مقدمه و بیان مساله مقاله
با توجه به فرمت های مختلف مجلات، متفاوت است
مقدمه با بیان مساله دارای وجه اشتراکات و البته تمایزاتی است و این بستگی به فرمت مجله دارد که در ادامه از شما در مقاله کدام عنوان را میخواهد؟ 1. مقدمه 2. بیان مساله 3. مقدمه و بیان مساله. 4. بعضی مواقع مقدمه و بیان مساله و سپس (بدون بخش بندی) پیشینه بدون ذکر مبانی نظری نمونه گزارش شود.
لذا نیاز است حتما قبل از نوشتن مقاله، فرمت مجله بررسی شود که در زمان صرفه جویی داشته باشید.
اگر هم مقدمه و هم بیان مساله بصورت تفکیک شده درخواست شده بود مقدمه را خلاصه تر و بیشتر به بخش بیان مساله بپردازید چون تعداد کلمات مقالات و به مراتب صفحات محدود است.
ویژگیهای مقدمه و بیان مساله مقاله
در نوشتن یک مقدمه علمی موارد زیر را در نظر بگیرید؛
مقدمه بعنوان قلب مقاله در نظر گرفته می شود چرا که معرفی کننده اهداف اصلی و ادبیات پژوهش شما می باشد.
ورود به بحث است و پس از جذاب بودن عنوان و چکیده، معمولا خوانندگان به این بخش رجوع می کنند لذا این بخش نیز باید بسیار جذاب باشد تا خواننده مقاله را تا پایان دنبال کند.
– يك مقدمه كوتاه جهت ورود به بحث درباره مساله مورد پژوهش:
در ابتد در ذهنتان بصورت منسجم و مرتبط بدانید که میخواهید در مورد چه مساله ای صحبت کنید چگونه متغیرهای مختلف را بهم ربط دهید وچگونه در راستای هدف کلی پیش روید (برای این کار لازم است مقالات زیادی را مطالعه کنید و از آنان نحوه ورود به بحث را الگو بگیرید).
– تشريح و دنبال نمودن هدف مقاله
ویژگیهای مقدمه و بیان مساله مقاله
در نوشتن یک مقدمه علمی موارد زیر را در نظر بگیرید؛
1- مقدمه از كليات شروع و به سمت جزئيات حركت كند.
۲- در ابتداي مقدمه سعي شود زمينه مسأله و سپس خود مسأله بيان شود.
۳- زمينه مسأله بايد شواهدي دال بر وجود مسأله با استناد به نظرات متخصصان و يا نتايج پژوهش هاي پژوهشگران یا امارهایی به روز از مراکز معتبر مطرح كند.
۴- زمينه مسأله بايد علل احتمالي بروز مسأله، محدوده مسأله و ويژگي‌هاي آن را مشخص سازد.
۵- بيان مسأله در واقع همان هدف كلي تحقيق است يا مي‌تواند به صورت يك سوال كلي نيز مطرح شود.
۶- در بيان مسأله بايد تمام متغيرهاي مورد مطالعه شامل مستقل، وابسته، تعديلكننده و واسطه اي (در صورت وجود )گنجانده شود.
۷- زمينه مسأله در حد يك پاراگراف و بيان مسأله در حد يك تا دو جمله باشد.
۸- اگر پژوهش مبتني بر نظريه يا نظريه‌هاي خاصي است در حد يك پاراگراف مباني نظري پژوهش ذكر شود.
۹- پيشينه تجربي پژوهش كوتاه باشد و صرفاً نتايج مطالعات كاملاً مرتبط و اصلي به گونه انتقادي بازنگري شود . ذكراين نكته ضروري است كه منظور از بررسي ادبيات پژوهش نقل آن نيست، بلكه يك بازنگري انتقادي است كه ازخلال اين بازنگري مسأله پژوهشي تصريح مي‌شود.
۱۰- پيشينه تجربي به گونه‌اي بيان شود كه مطالعه شما را در چهارچوب پژوهش‌هاي انجام شده و وسيع‌تر قرار دهد. به‌عبارت فني‌تر، ضرورت مطالعه خود را بر اساس شكاف در يافته‌هاي قبلي توجيه كنيد.
۱۱- مباني نظري و پيشينه تجربي به گونه‌اي بيان شود كه منطقي براي گزاره‌هاي پژوهش فراهم آورد.
۱۲- اهميت و ضرورت مطالعه ذكر شود. اهميت مطالعه مي‌تواند به طور آشكار بيان شود و يا در بيان مسأله يا هدف پژوهش مستتر باشد.
۱۳- به طور كلي، در مقدمه سعي شود مسأله و گستره آن به گونه بارز مطرح شود و بر مبناي ادبيات پژوهشي گزاره‌هايي براي حل اين مسأله پيشنهاد شود.
۱۴- سعي شود مقدار حجم مقدمه خلاصه مبسوط % 15 از كل مطالب نگارش شده باشد.
نکات کلی در زمینه مقدمه و بیان مساله
برخی موارد دیده می شود که مقدمه و بیان مساله تک پاراگرافی است که بیان شد باید پاراگراف بندی شود
از آمارهای به روز شده استفاده شود تا مساله روز بودن تشریح گردد.
از کلمات غیر ضروری و پرداختن به حاشیه در نوشتن مقدمه استفاده نکنید.
هدف کلی را بصورت منسجم دنبال کنید.
مقدمه باید روی یک نقطه نظر خاص جهانی سازماندهی شود و خوانندگان را به سمت اهداف مقاله هدایت کند.
هدف تحقیق و مقاله انتخاب استراتژی مناسب برای پاسخ به سوالات است اما مقدمه نباید با نتایج، بحث و نتیجه گیری ادغام شود. همیشه آنها را از هم جدا نگه دارید
اهداف تحقیق بایستی به وضوح در پایان مقدمه نوشته شوند.
جملات بایستی در زمان حال ساده نوشته شوند.مگر در زمینه ارائه امارهای گذشته که بصورت گذشته می باشند
افعال در سراسر مقاله بصورت سوم شخص مفرد بکار گرفته شوند.
منابع بایستی از مقالات منتشر شده به روز و انتشارات معتبر انتخاب شوند.
جملات بایستی جذاب باشند.
سعی کنید استنادهای بیشتری به مجله هدف و بخصوص مدیران مجله هدف ارائه دهید.
هرگز در مقدمه به نتايج حاصل از مطالعه اشاره نكنيد. چون اگر نتیجه مشخص است پژوهش بی معنی است زیرا با مساله مواجه نیستیم و با سوال موجهه هستیم
از تكرار فراوان واژگان كليدي پرهيز كنيد زيرا به زيبايي مقدمه لطمه مي زند.
قسمت مقدمه مقاله پیشینه دانش حوزه شما را توصیف می کند. خواننده یا داور به این اطلاعات نیاز دارد تا متوجه شود چطور شما contribution جدیدی در این حوزه داشته اید. ( اگر پیشینه به مقمه متصل بود بیان شود اگر نبود فقط اشاره ای شود و به طور مفصل تر در پیشینه ارائه شود)
برای بیان مساله تحقیق باید به نکات زیر توجه نمود و سعی کرد تا به شیوه ای مناسب موارد زیر در متن آورده شود :
• اطلاعات زمینه ای در مورد موضوع مورد مطالعه
• توصیف دقیق مسأله
• نحوه بروز یا وقوع
• وسعت و شدت مساله و عوارض ناشی از آن در جامعه
• عوامل دخیل در بروز مسأله
• نحوه برخورد فعلی با مساله
• آنچه درمورد راه حل مساله می اندیشید
• فواید پژوهش و نتایجی که از حل مشکل انتظار می رود
در بيان مسئله نكات زير آورده مي شود:
اطلاعات زمينه اي
توصيف دقيق مسأله
نحوه بروز يا وقوع
وسعت و شدت
عوامل دخيل در بروز مسأله
نحوه برخورد فعلي با مشكل
فوايد پژوهش
چه نتايجي از حل مشكل انتظار مي رود
ترتيب منطقي نگارش بيان مساله
تعريف مساله
اهميت مساله (فراواني، شدت، بار بيماري يا مساله و ...)
راه حلهاي موجود يا اقدامات اتخاذ شده
تحليل مساله (چه مانده است؟)
لزوم اجراي پژوهش (عوارض ناشي از تداوم مشكل)
اشاره مختصر به آنچه مي خواهد انجام شود (هدف كلي و جمعيت مورد مطالعه)
تعاريف واژه‌ها بكار رفته در متن
نمودار تجزيه و تحليل مساله
در توصيف دقيق مسأله به سئوالات اساسی زير توجه گردد؟
نحوه بروز مشكل / مسأله چگونه بوده است؟ و چه عوارض از خود بر جاي مي‌گذارد؟
وسعت مسأله و شدت آن چقدر است؟
چه عوامل مهمي مي‌توانند در ايجاد مسأله نقش داشته باشند؟
چرا تلاش در جهت برطرف كردن آن مهم است؟
آيا در حال حاضر تلاشي برا رفع مشكل انجام مي‌شود؟ اگر چنين است چه كاستي‌هايي مشاهده مي‌شود؟
چه نتايجي از حل مشكل انتظار مي‌رود و چه فوايدي خواهد داشت؟
تذكر:
بيان مسأله را بايد به صورتي بنويسيم كه مختصر و شامل نكات اصلي باشد.
از آوردن عبارات زايد و احساسي، خودداري كنيم
بيان مسأله بايد طوري باشد كه زمينه مشاركت ساير كاركنان را براي همكاري در رفع مشكل ايجاد كرده و توجه مديريت را براي حل مساله جلب كند تا امكانات منابع در اختيار ما بگذارد.
پس از نوشتن بيان مسأله، آن را چند بار مرور كنيم.
در بيان مسأله هميشه از دو چيز پرهيز كنيد
1-در تعريف مسأله از بيان علت فرعي بپرهيزيد
چرا كه احتمال دارد تنها به يكي از علل بوجود آورنده آن توجه گردد و تمام اقدامات صرف برطرف كردن آن علت شود، حال آنكه ممكن است علت اصلي هم نباشد.
مثال یک بیان نا مناسب برای یک مسأله شایع:
کیفیت نامطلوب مواد اولیه خریداری شده باعث پایین بودن کیفیت غذای بیمارستان شده است
در این تعریف همانگونه که ملاحظه می کنید به یک علت فرعی در به وجود آمدن مسأله اشاره شده است
در بيان مسأله هميشه از دو چيز پرهيز كنيد
2-در تعريف مسأله، از اشاره كردن به راه حل هاي فرضي بپرهيزيد
چون قبل از تعيين علت هاي بوجود آورنده مسأله ارايه راه حل بيهوده خواهد بود و تيم را از يافتن تمام راه حل هاي موجود باز مي دارد.
چگونگی نگارش بیان مساله
مقدمه سازی و زمینه سازی برای ورود به مساله و بیان اطلاعات زمینه ای
اشاره به کارهای احتمالی انجام شده و ناکافی بودن آنها و نیاز به بررسی بیشتر
ضروت و اهمیت پژوهش در باره مساله و اشاره به نتایج حاصل از آن در طرح و تاثیر آن در حل مساله
توضیح مختصر پیرامون ویژگیهای مساله مورد نظر
تشریح گستردگی مساله در جامعه (بیان شدت وشیوه مساله، شدت آسیب حاصل از آن و خسارتهای مالی احتمالی بر دوش فرد و خانواده و جامعه
توضیح محیط وضعیت و علل احتمالی مساله
ماهیت مشکل: (ارزیابی بین ”آنچه هست ” و ”آنچه باید باشد ”)
میزان و شدت مشکل :میزان بروز این مشکل غالبا چه قدر است؟آیا این امر مشکلی گسترده است؟وخامت مشکل چه قدر است؟پیامدهای آن (بیماریهای مزمن، ناتوانی، مرگ، از دست رفتن منابع) چیست؟
توزیع مشکل: آیا در مراکز خاصی موجود است؟ (روستایی، شهری و ...)آیا گروه جمعیتی خاصی را گرفتار می نماید؟ (زنان، کودکان، پیران وافراد بی بضاعت؟) تعیین و توصیف علل احتمالی: (عوامل اجتماعی و فرهنگی، عوامل مربوط به ارائه خدمات، عوامل مربوط به بیماری
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
اهداف بکارگیری مبانی نظری و پیشینه پژوهش
۱.تعریف و حدود مسئله به منظور شناسایی بهتر و دست‌یابی به طبقه بندی مناسب در این باب
۲.ایجاد چارچوبی جهت قرار دادن نتایج تحقیق با رویکرد مطالعات گذشته
۳.جلوگیری از تکرار به منظور صرفه‌جویی در زمان، نیروی انسانی و هزینه‌ها
۴.بررسی و شناسایی ابزار بکار رفته در کارهای قبلی به منظور انتخاب روشی مناسب‌تر
5. پرهیز از بیان مطالب، به طور مجزا و بدون رابطه با یکدیگر.
6. تنظیم مطالب به طور سازماندهی شده، همراه با روابط منطقی بین آنها.
7. انتخاب منابع اطلاعات مرتبط با مسئله مورد مطالعه و تحقیق.
ارکان اساسی مبانی نظری
۱.مبانی نظری:
در مبانی نظری، پژوهشگر به ارائه تاریخچه، روند شکل گیری، تعریف مفاهیم کلیدی پژوهش و انواع آنها، نظریه ها و دیدگاه های مختلف نسبت به موضوع پژوهش می پردازد.
مشخص کردن نظریه‌ها و مدل های علمی که محقق و استفاده از آنها در نتیجه گیری یافته های خود.
۲.پیشینه پژوهش:
منظور مطالعات و پژوهشهای پیرامون موضوع که قبلا به آن پرداخته شده است، که به سه سطح محلی، داخلی و بین المللی طبقه بندی شده است.
بر اساس بررسی های باید شکاف مطالعات را مشخص نماید
مطالعات قبلی با رویکردی انتقادی بررسی شوند
شکاف ها مشخص شوند
نوآوری و کانتری بیوت پژوهش خود را بیان کنید داوران بای قانع شوند که کار شما متمایز است و تکراری نیست.
از منابع جدید به قدیم مرتبط شوند
ارکان اساسی مبانی نظری
۱.مبانی نظری:
در مبانی نظری، پژوهشگر به ارائه تاریخچه، روند شکل گیری، تعریف مفاهیم کلیدی پژوهش و انواع آنها، نظریه ها و دیدگاه های مختلف نسبت به موضوع پژوهش می پردازد.
مشخص کردن نظریه‌ها و مدل های علمی که محقق و استفاده از آنها در نتیجه گیری یافته های خود
۲.پیشینه پژوهش:
منظور مطالعات و پژوهشهای پیرامون موضوع که قبلا به آن پرداخته شده است، که به سه سطح محلی، داخلی و بین المللی طبقه بندی شده است.
بر اساس بررسی های باید شکاف مطالعات را مشخص نماید
مطالعات قبلی با رویکردی انتقادی بررسی شوند
شکاف ها مشخص شوند
نوآوری و کانتری بیوت پژوهش خود را بیان کنید داوران بای قانع شوند که کار شما متمایز است و تکراری نیست.
از منابع جدید به قدیم مرتبط شوند
دلایل اهمیت بررسی متون
1- از دوباره کاری جلوگیری می کند.
2- وسعت مساله را به ما می شناسد.
3- جنبه های مختلف مساله را به ما نشان می دهد
.4- مارا با کارهایی که دیگران انجام داده اند ،آشنا می نماید .
5- مشکلات موجود در سر راه تحقیق را به ما نشان می دهد .
6- زمینه آشنایی با انواع مختلف روش کار که امکان استفاده از آنها در مطالعه ما وجود دارد را فراهم می کند و انتخاب مناسب ترین روش را ممکن می سازد.
7-کمک به نوشتن بيان مسئله
8-نشان دادن به داوران که به اندازه کافی مطالعه داشته اید.
9 -دلایلی برای دیگران تامین می کند تا از پژوهشهای پیشنهادی ما پشتیبانی کنند.
10- بررسی شکاف پژوهش های دیگر و تلاش در جهت پاسخ به مساله و توسعه دانش
روش شناسی پژوهش
در نوشتن بخش روش شناسی باید موارد زیر به طور کامل ذکر و بیان شود
رویکرد پژوهش
نوع طرح پژوهش (توصیفی)
بر اساس جمع‌آوری داده‌ها (اسنادی و میدانی)
نوع هدف پژوهش
روش انجام پژوهش
علت انتخاب روش پژوهش (با استفاده از برهان خلف)
جامعه آماری (در رویکردهای کیفی جامعه مورد مطالعه)
نمونه آماری (در رویکردهای کیفی نمونه مورد مطالعه)
روش تعیین حجم نمونه
روش نمونه گیری
ابزار جمع آوری داده ها (اگر رویکرد کمی است و ابزار پرسشنامه است نیاز است بخش ها و سازه ها و نوع طیف و... تشریح شود اگر رویکرد کیفی است به میانگین مصاحبه و نوع سوالات و... اشاره شود)
تعیین روایی و پایایی ابزار جمع آوری داده ها
روش تجزیه و تحلیل داده و بیان نوع آزمون ها
ابزار تجزیه و تحلیل داده ها
روش شناسی پژوهش
پیشنهاد می شود در گزارش بخش روش شناسی چند مقاله از مجله هدف از یک استاد توانمند با رزومه قوی که با روش شما پژوهش را انجام داده اند مبنا قرار دهید و بر اساس آن مقالات این بخش را بازنویسی کنید.
موارد زیر نیز اشاره شود؛
بیان رعایت ملاحظات اخلاقی
بیان اخذ مجوز کمیته اخلاق (در صورت داشتن)
نکات کلیدی در بخش یافته های پژوهش
در این بخش باید تک تک اهداف خرد یا سوال های پژوهش یا فرضیه های پژوهش به ترتیب بررسی و ارائه نمائید.
باید ازمون ها و یا روش های تحلیلی که در بخش روش شناسی به آنان اشاره شد را در این بخش گزارش کنید.
در صورت کمی بودن، برخی از پیش فرض ها مانند آزمون درست بودن یافته ها باید بررسی شود
در این بخش صرفا یافته ها گزارش می کنید و به هیچ وجه حق تفسیر ندارید.
در صورت بررسی یافته های توصیفی (در رویکرد کمی) یافته ها در دو بخش توصیفی و استنباطی گزارش شوند (اولویت با فرمت مجله است).
از جدول یا نمودار برای توضیح بیشتر متن استفاده می شود.
تمام جداول و نمودارها و اشکال باید شماره بندی شده و دارای عنوان متناسب باشند و در متن و در هنگام توضیح این جداول اشکال و نمودارها باید به شماره آنان اشاره شود.
در سرار مقاله باید بتمام اشکال، نمودارها و جداول رفرنس داشته باشند رفرنس ها به دو صورت است یا حاصل یافته های پژوهش است یا از یافته های سایر نویسندگان گرفته شده است.
اطلاعات (Information) حاصل از داده ها (Data) بیان می شود.
مدل تجربی پژوهش در پایان یافته ها ارائه شود
در طراحی اشکال، نمودارها و جداول باید به زیبایی و شکیل بودن (ضمن رعایت فرمت مجله) توجه شود.
چگونه سبک ارائه و نمایش داده ها را انتخاب کنیم؟
Figure, table, or text?
استفاده از راهنمای نویسندگان مجله
مقالات اخیر منتشر شده در مجله مورد نظر
انتظار نویسنده از خواننده در درک داده ها دارد.
بحث
”بحث“ یعنی معنا و تفسیر یافته های تحقیق از زبان پژوهشگر
بحث یک قسمت فنی و تخصصی در تحقیق و نگارش مقاله است.
بحث بر مبنای استناد و استدلال بنا می شود.
اجزای”بحث“
یافته اصلی تحقیق بدون ذکر عدد یا نتیجه آزمون آماری.
مرور سریع یافته های مهم ، با اهمیت آماری آنها
بیان خلاصه نتایج محققان دیگر که همسو با نتایج این تحقیق هستند
بیان خلاصه نتایج محققان دیگر که مغایر نتایج این تحقیق هستند.
بیان خلاصه برخی از نظریه ها و بهره برداری از انان درمغایرت یا همسویی نتایج تحقیق
استدلال و تفسیر محقق در مورد دلایل این مغایرتها و همسویی ها (چرا و چگونه؟)
نهایتا چه رخ داد؟ تایید یا رد فرضیه تحقیق یا پاسخ سوال تحقیق
نتیجه گیری و پیشنهادها
بیان هدف کلی پژوهش (اختیاری)
بیان خلاصه وار یافته ها و تفسیرها (بدون قضاوت هنجاری)
جمع بندی و نتیجه گیری نهایی
به تناسب هر یافته ارائه پیشنهاد کاربردی متناظر
بیان پیشنهادات پژوهشی برای تحقیقات بعدی با توجه به یافته ها
بیان محدودیت های پژوهش
نحوه بیان بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات بستگی به فرمت مجله یا همایش هدف دارد و امکان دارد که به تفکیک یا بصورت ترکیبی بیان شوند.
نحوه رفرنس دهی
1. باید مطابق با فرمت مجله یا همایش هدف باشد.
2. باید تمام رفرنس های درون متنی در پایان و در قسمت رفرنس های پایان متنی لیست شوند و هیچ کدام از قلم نیوفتند
3. باید تمام رفرنس های پایان متنی نیز، در داخل متن باشند و اضافه و کم نباشند.
4. بررسی فرمت مجلات و اخرین شماره چاپ شده
استفاده از نرم افزارهای مناسب مانند Mendeley و END Note
رعایت اصول اخلاق در انتشار مقاله
در رفرنس دهی ها باید دقت شود و دزدی ادبی صورت نگیرد اگر جمله ای از شخصی اورده شده به درستی به آن شخص رفرنس داده شود
به دروغ جمله ای را تغییر ندهید (اما اگر تفسیر صحیح باشد مشکلی نیست).
در بخش یافته ها داده سازی رخ ندهد و یافته ها دستکاری نشوند
(در صورت برخورداری) سپاسگزاری ارائه شود.
مقالات ارسالی به هیچ وجه نباید در دیگر نشریات داخلی و خارجی منتشر شده باشد.
همچنین نویسنده مجاز به ارسال همزمان برای مجلات مختلف نیست
نویسنده مجاز به انتشار آن در نشریات دیگر نیز نیست.
در صورت استخراج مقالات مختلف از یک طرح پژوهش (مثلا پایان نامه) باید حداکثر همپوشانی مقالات 30 درصد باشد.
تمام نویسندگان باید در تهیه مقاله مشارکت داشته باشند و بر اساس میزان مشارکت اولویت بندی شوند همچنین نویسنده مسئول شخصی است که رهبری و مسئولیت انجام طرح پژوهشی و مکاتبات را بر عهده می گیرد.
نمونه های انتخابی را آگاه کنید و اختیاری بودن را متذکر شوید.
کد اخلاق برای نمونه های انسانی و حیوانی نیز باید اخذ شود.
معیارهای انتخاب مجله هدف
مرتبط بودن موضوع مقاله با حوزه پژوهشی ژورنال
تناسب ساختار مقاله (علمی پژوهشی، علمی ترویجی و...) و کیفیت و ضوابط مجله
رفرنس های شما همان مقالات مشابهی است که از آنان بهره برده اید ببینید کجا این مقالات را چاپ کرده آن مجلات عنوان شما را پوشش می دهند
سوابق مجله، و میزان ثبات و عدم تاخیر در انتشار
توجه به هزینه‌های مربوط به انتشار (دسترسی آزاد)
بررسی اعتبار و مورد تایید بودن مجله
در مگیران سرچ کنید
درگوگل اسکولار
کلید واژه های مرتبط
برای چاپ در خارج سایت های زیادی است ولی مهم ترین: journalfinder.elsevier.com
آخرین مورد بررسی اهداف مجله و مقالات چاپ شده مشابه در آن مجله که خودش توضیح داده استبیان نکات کلیدی در فرایند ارسال و پذیرش مقاله
به مجله هدف رفرنس فراوان دهید (حداقل 5 مقاله) چون ارزیابی مجلات بر اساس سایتیشن است.
نکات ویرایشی و نگارشی را به خوبی رعایت کنید چون کارشناس تایید نکند برای سردبیر ارسال نمی کند
از مقالات مجله در نوشتن بخش های مختلف مقاله الگو بگیرید و مهندسی معکوس انجام دهید چون سردبیر، هیئت تحریریه و همچنین داوران تخصصی در موضوع مشابه شما تقریبا یکسان هستند
در صورت رد مقاله، از مجله بخواهید نظر داوران را برای شما ارسال کنند و انان را اعمال و سپس برای مجله دیگر ارسال نمائید.
به نکات کلیدی مهم بیان شده در هر قسمت از مقاله (عنوان، چکیده و...) دقت شود.
سعی کنید از سایر همکارانتان مقاله را مطالعه کنند و از دید خود نقات ضعف را بیان و سعی در تقویت داشته باشید
سعی کنید از یک شخص حرفه ای بخواهید مقاله را برای شما قبل از ارسال داوری کند.